МАСТАК ВА ЎМОВАХ «КРЭАТЫЎНАЙ ІНДУСТРЫІ»

14 красавіка ў межах фестывалю «Artes Liberales — Паэтыка працы» адбылася дыскусія «Мастак як ІП? Ва ўмовах крэатыўнай індустрыі». У дыскусіі прынялі ўдзел: мастакі Аляксей Талстоў і Bazinato, арт-менеджар Яўген Бальшакоў, арт-дырэктарка Галерэі «Ў» Ганна Чыстасердава. Мадэратарка Таня Арцімовіч.

tastou

Экспазіцыя выставы Аляксея Талстова «Гэта так прыгожа». Галерэя «Ў падвал», травень 2016

Паняцце «творчы работнік» у Беларусі, а таксама ягоныя правы і статус вызначаюцца і рэгулююцца Законам ад 16 снежня 1999 г. № 342-З «Аб творчых саюзах i творчым работнiку». Згодна з ім, творчым работнікам/цай з’яўляецца «фізічная асоба, якая займаецца творчай дзейнасцю ў галіне культуры, мастацтва і іншай культурнай творчай дзейнасцю». Гэты закон таксама прапісвае асноўныя правы і абавязкі творчых работнікаў/ц, іх права на працу (як на падставе дамовы, так і без яе), а таксама паказвае на тое, што культурная дзейнасць не з’яўляецца прадпрымальніцкай, «за выключэннем выпадкаў, калі яна накіраваная на сістэматычнае атрыманне прыбытку ад яе вынікаў» (гл. Арт. 17).

Гэта значыць, з аднаго боку, у Рэспубліцы Беларусь існуе заканадаўчая база для легалізацыі працы творчага (культурнага) работніка. Нават пасля прыняцця Дэкрэта «Аб сацыяльным утрыманстве» было прынята Палажэнне, згодна з якім творчыя работнікі не падпадаюць пад катэгорыю «ўтрыманцаў», калі з’яўляюцца чальцамі творчых саюзаў альбо маюць Сертыфікат творчага работніка, які выдаецца спецыяльнай камісій Міністэрства культуры РБ (ужо амаль 50 чалавек падалі заявы ў гэтую камісію, палове было адмоўлена). З іншага боку, акрамя мінімальнай запатрабаванасці дзейнасці творчага работніка ў Беларусі (толькі малы працэнт мае магчымасць жыць са сваёй творчай дзейнасці), сумнеўнымі застаюцца іх грамадскі статус і правы. І нягледзячы на прапісанае палажэнне аб тым, што творчая дзейнасць не з’яўляецца камерцыйнай, зарэгістравацца ў статусе ІП (рамесніка) альбо камерцыйнага прадпрыемства — самы просты і надзейны спосаб для легальнага ажыццяўлення сваёй дзейнасці (трэба разумець, што падатак у такім выпадку выплачваецца такі ж, як і з іншых ІП, якія ажыццяўляюць камерцыйную дзейнасць).

Таня Арцімовіч: Пачаць мне хацелася б з выявы, якую вы зараз бачыце. На ёй — вядомы польскі мастак Збігнеў Лібера з плакатам «Я мастак, але гэта не значыць, што я працую задарма». Гэта была акцыя, якую здзейснілі некалькі год таму вядомая польская арганізацыя «Krytyka Polityczna» разам з польскімі мастакамі і мастачкамі. Мэтаю акцыі было прыцягнуць увагу грамадства і медыя да праблемы аплаты працы мастакоў.

Так, агульнавядомы факт: калі здзяйсняецца нейкі праект, то апошняй пазіцыяй у ланцугу аплаты працы стаіць мастак.

Czarna-księga-poskich-artystówТо-бок грошы атрымліваюць тэхнічныя службы, менеджары і г.д., і толькі ў апошнюю чаргу думаюць пра аплату работы мастака, але часцей за ўсё гэта проста пакрывае выдаткі на матэрыялы працы. Такім чынам, «Krytyka Polityczna» вырашыла падняць гэтае пытанне на абмеркаванне з тым, каб таксама ўнесці прапановы ва ўрад. Але якім чынам можна было прыцягнуць да праблемы як мага больш медыя? Рашэнне наступнае: яны дамовіліся амаль з усімі музеямі і галерэямі ў Варшаве, што ў адзін дзень ніхто з іх не адчыніць дзверы, то-бок не пачне працаваць. Так і адбылося, а паралельна каля прыступак Цэнтра сучаснага мастацтва «Захэнта» «Krytyka Polityczna» арганізавала прэс-канферэнцыю, куды былі запрошаныя медыя, і распавяла пра нагоду для гэтага мастацкага страйку. Паралельна яны падрыхтавалі кнігу «Чорная кніга мастакоў», дзе акрэслілі праблему, а таксама распавялі пра досвед Галандыі, Германіі і іншых прасунутых краін, дзе мастакі маюць зусім іншыя статус і ўмовы. На маю думку, гэта выдатны прыклад спробы змяніць сітуацыю. Спадзяюся, нашая сённяшняя дыскусія — адзін з першых крокаў да гэтых размоў у Беларусі.

Пачаць хацелася б з абмеркавання статусу мастака ў беларускім кантэксце і ўмоў працы. Звярнуся спачатку непасрэдна да мастакоў: Аляксей, Базыль, як вы можаце апісаць свой досвед працы тут? Што гэта за ўмовы? Ці магчыма, каб мастацкая дзейнасць была прафесіяй? Ці адчуваеце нейкую сацыяльную гарантыю?

Аляксей Талстоў: Ніякай сацыяльнай гарантыі я, канешне, не адчуваю. З аднаго боку, у мяне няма 8-гадзіннага працоўнага дня, сталага працадаўцы. Час ад часу я прымаю ўдзел у нейкіх праектах, выставах. З іншага — прыбытку мне гэта таксама не прыносіць. Канешне, нейкія гарантыі, стабільнасць магчымыя, калі мастак займаецца камерцыйным мастацтвам, накіраваным менавіта на продаж. Альбо робіць творы на замову, напрыклад, дызайнераў. Але сваёй практыкай, тым, што цікавіць асабіста мяне, не думаю, што магу зарабіць. То-бок мне прыходзіцца выбіраць — альбо займацца тым, чым хочаш займацца, ці працаваць на тое, каб есці.

Т. А.: Ці з’яўляецца такое падваенне — мастацтва дзеля задавальнення і іншая праца дзеля заробку — нормаю? Ці магчыма, каб у нашым кантэксце мастацтва стала прафесіяй?

А. Т.: Не заўсёды так, канешне, ёсць рынак, у якога ёсць свае патрабаванні. І тут усё залежыць ад мастака, нават у Беларусі. Ці ён ідзе побач з гэтым рынкам, ці інтэграваны ў яго, ці можа дазволіць сабе захаваць свае перакананні, выходзячы на рынак са сваімі ідэямі? У такім выпадку чаму б не зрабіць мастацтва прафесіяй. Але часцей адбываецца наадварот: мастак выходзіць на рынак і губляе свае каштоўнасці. Але так, зарабляе.

Т. А.: Але твае працы прадаюцца ў галерэі «Ў». Ці з’яўляецца гэта крыніцай даходу?

А. Т.: Не. Тым больш што вельмі рэдка штосьці прадаецца. Часам я ўдзельнічаю ў нейкіх арт-праектах, але гэта не заробак. Калі казаць шчыра, нават тыя грошы, якія можна атрымаць, удзельнічаючы ў праектах, гэта капейкі, якія, часцей за ўсё, толькі пакрываюць выдаткі.

Bazinato: У прынцыпе, у Беларусі прадаваць свае працы цяжка, асабліва калі мы гаворым пра сучаснае мастацтва. Але можна штосьці прадаваць, як ужо сказаў Аляксей, падладжваючыся пад запыт, хоць табе і будзе не падабаецца такое рабіць. Можна напэўна жыць на гэта, можна напэўна нават не дрэнна, проста трэба ведаць, каму гэта прадаваць. Але часцей за ўсё прыходзіцца працаваць дзесьці ў іншым месцы. Так я, напрыклад, займаюся варкшопнай дзейнасцю, асноўны спажывец якой — гэта дзеці і людзі з асаблівасцямі развіцця. З імі цікава працаваць, гэта таксама творчая дзейнасць, але тыя грошы, якія я атрымліваю, таксама вельмі смешныя, па сутнасці, гэта валанцёрская дзейнасць.

Т. А.: А што тычыцца статусу, што значыць у беларускім кантэксце ўпісваць у графу прафесіі — «мастак»? Ці даводзілася вам сутыкацца з непаразуменнем, пытаннямі з нагоды свайго статусу?

B.: Мне часта даводзіцца пісаць розныя даведкі. Часам я весялюся і пішу, напрыклад, чараўнік, а калі сур’ёзна, калі пішаш «мастак», у цябе ўсё роўна пытаюцца пра месца працы. Калі з’явіўся закон аб дармаедстве, мяне ён асабліва не хваляваў, але я падумаў, што, калі прымусяць пайсці адпрацоўваць, можа атрымацца нешта цікавае — можна зняць кіно, напрыклад, гэта значыць атрымаць з гэтага выгаду. Але калі з’явілася гэтая гісторыя з камісіяй, спачатку я падумаў, што гэта вар’яцтва, трызненне, але таксама стала цікава, як гэта працуе.

Яўген Бальшакоў: Статус — гэта прававая катэгорыя, і яго ўвядзенне мае прававыя наступствы. Напрыклад, у выпадку з Беларуссю, пасля прыняцця закона аб сацыяльным утрыманстве, калі вы мастак, вы павінны пацвердзіць гэта, прайшоўшы тыя ці іншыя працэдуры, альбо стаць чальцом Саюза мастакоў. Калі вы не выконваеце гэтыя фармальныя патрабаванні, з пункту гледжання дзяржавы вы мастаком не лічыцеся. Пры гэтым я разумею, што права тут — усяго толькі інструмент, дзяржава хоча вырашыць эканамічныя пытанні і зрабіць частку людзей, якія да гэтага моманту былі нябачныя, бачнымі і абавязаць іх выконваць пэўныя патрабаванні.

Такім чынам да эканамічнага кантролю дадаецца яшчэ і кантэнт-кантроль.

Так, каб атрымаць сертыфікат творчага работніка, вы павінны прыйсці і паказаць нейкія рэальныя матэрыялы. У гэтых жа ўказах прапісана адказнасць за парнаграфію, экстрэмізм, але гэта даволі размытыя паняцці. Гэта якраз адрознівае беларускае заканадаўства ад еўрапейскага: там звычайна канфіскацыі (выключэнні) з правоў, свабод, любыя абмежаванні зводзяцца да вычарпальнага спіса, часцей за ўсё прапісанага ў актах узроўню закона, і не могуць дапаўняцца іншымі падзаконнымі актамі, як у нас, не дапускаецца іх пашыральнае тлумачэнне. Усяго гэтага, натуральна, можна пазбегнуць, але адносна мінулага сітуацыя для мастакоў пагоршылася, таму што ўзнік абавязак, неабходнасць, якой раней не было.

talstou4

Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь. З экспазіцыі выставы Аляксея Талстова «Гэта так прыгожа». Галерэя «Ў падвал», травень 2016

Т. А.: Мы закранулі ўжо другое пытанне, да якога хутка пяройдзем. А пакуль давайце вернемся яшчэ да статусу мастака. Як распавядала Агнешка Вішнеўска з праекта «Krytyka Polityczna», у Польшчы, каб мастаку легалізавацца, уступіць у эканамічныя адносіны, трэба стаць ІП. У нас тое ж самае плюс ёсць яшчэ такая форма, як рамесніцтва. У сувязі з гэтым хацелася б запытацца ў Ганны Чыстасердавай, чаму вы вырашылі адкрываць галерэю як камерцыйнае прадпрыемства, а не культурную ўстанову? Бо гэта азначае, што вашая дзейнасць падвяргаецца такому ж падатковаму рэжыму, як і іншыя камерцыйныя віды дзейнасці.

Ганна Чыстасердава: З аднаго боку, я сапраўды з’яўляюся прадстаўніцай камерцыйнай галерэі, але, на жаль, рэаліі Беларусі такія, што, займаючыся сучасным мастацтвам, разлічваць, што гэта будзе працаваць як бізнес-мадэль, абсалютна ўтапічна. З іншага боку, калі мы задумваліся над рэгістрацыяй галерэі, мы ўлічвалі эканамічныя і заканадаўчыя рэаліі краіны, у якой працуем, і прыйшлі да высновы, што самым простым і зручным спосабам рэгістрацыі юрыдычнай асобы будзе Таварыства з абмежаванай адказнасцю. Гэта дало нам магчымасць, у адрозненне ад статусу «культурная ўстанова», займацца камерцыйнай дзейнасцю, вынікі ад якой накіроўваюцца на аплату і падтрыманне нашага культурнага праекта. Калі казаць аб статусе мастака, не толькі мастакі падпадаюць пад размытую катэгорыю сваёй прафесійнай дзейнасці. Першае дзіўнае для нас пытанне, з якім мы сутыкнуліся 7 гадоў таму — і я ўпэўненая, што ў працоўным заканадаўстве нічога не змянілася, — пазіцыя куратара, як і менеджара, у галіне культуры адсутнічае як факт. І калі мы афармлялі першых работнікаў, ламалі галаву, як іх запісаць — адміністратарамі гандлёвай залы? Таму што паняцця «галерэя сучаснага мастацтва» як не толькі камерцыйнай арганізацыі, але як культурнага цэнтра, у нашым заканадаўстве таксама няма.

Займаючыся прасоўваннем культуры, павышэннем стандартаў у галіне мастацтва, прафесійным развіццём калег па творчай сцэне, мы плацім падаткі дакладна такія ж, як калі б тут быў гульнявы клуб, крама па продажы бялізны ці алкаголю. Гэта значыць, ніякіх прэферэнцый альбо адрознення інстытуцыі, якая займаецца мастацтвам і культурай, ад любой іншай камерцыйнай арганізацыі ў нашым падатковым заканадаўстве няма. Тры ці чатыры гады таму назіралася лёгкае прасвятленне, звязанае з дзейнасцю міністра культуры Паўла Латушкі, які стараўся змяніць сістэму. Так, неаднаразова абмяркоўвалася пытанне дапамогі прыватным ініцыятывам у галіне культуры. Але ўсё гэта засталося на стадыі абмеркавання.

Што тычыцца галерэі як гарантыі для мастака: за апошнія некалькі месяцаў некалькі мастакоў звярталіся да нас з просьбай даць ім лісты пра тое, што яны з’яўляюцца мастакамі галерэі, ладзяць выставы і прадаюць свае працы. Я ведаю, што некаторыя паперы выкарыстоўваліся для ўдзелу ў праектах і падачы заявак, але нейкія паперы падаваліся ў тым ліку і ў падатковую інспекцыю.

Такім чынам, Галерэя можа з’яўляцца для падатковых органаў гарантам таго, што чалавек атрымлівае свае грошы і аплачвае падаткі.

Калі шчыра, я зайздрошчу сваім калегам з Польшчы цяпер, магчыма, менш, таму што яны ўпалі ў новую палітычную відавочна не самую лепшую пару. Але той выбух, які адбыўся ў развіцці польскай культуры за апошнія 20 гадоў, у першую чаргу звязаны з пэўнай культурнай палітыкай. Я лічу, што палякі амаль адзіныя з нашых бліжэйшых суседзяў, якія пасля свайго сацыялістычнага мінулага пачалі ўкладаць грошы і веды ў сферу культуры. Калі б падобную галерэю мы адкрылі ў Варшаве, то пасля сямі гадоў працы, паверце, мы б ужо паказваліся і на Арт-Базэлі, Кёльне, Вене, і грошы на гэта выдавала б дзяржава, якая разумее, што гэта добры інструмент прамоўшану і папулярызацыі культурнай сцэны за мяжой. Прыехаўшы ў любую еўрапейскую сталіцу і адкрыўшы спіс выстаў у прыватных галерэях або музеях, вы амаль заўсёды знойдзеце польскіх мастакоў у праграме. Калі вы паглядзіце, якія грошы зарабляюць некаторыя польскія мастакі, то часам гэта сотні тысяч еўра, у тым ліку дзякуючы таму, што ў свой час культурная палітыка дзяржавы спрыяла прэзентацыі камерцыйна арыентаваных галерэй на міжнародных сцэнах.

Т. А.: Цяпер было адзначана некалькі момантаў таго, як дзяржава — наша і суседзяў — адносіцца да мастака. Напрыклад, у Польшчы, як заўважыла Ганна, культура актыўна і шырока падтрымліваецца дзяржавай. На жаль, складана такое ж сказаць пра Беларусь, калі мы гаворым пра сучасную культуру. Нават нягледзячы на тое, што зараз абвешчаны Год Культуры

Г. Ч: Я не паленавалася паглядзець на сайце Міністэрства культуры, якім мерапрыемствам яны адкрывалі гэты Год. Дык вось, гэта была нейкая спартыўная падзея, якая мела дачыненне да Алімпіяды. Я тады яшчэ напісала ў сваім акаўнце, маўляў, падобна да таго, што ў нашай краіне любую культуру заўсёды перамагае фізкультура.

Т. А.: Пакуль атрымліваецца так, таму што сапраўды не параўнаць укладанні дзяржавы ў спорт і ў культуру, у прынцыпе, культура знаходзіцца дзесьці ў канцы гэтага спісу. Магчыма, менавіта таму Год Эканоміі аб’яўлены яшчэ і Годам Культуры.

Але што можна сказаць пра стаўленне да мастака з боку беларускага грамадства? Я вось узгадала інтэрв’ю Захара Кудзіна, калі ён кажа, што амерыканцы любяць мастакоў. А што вы можаце сказаць пра беларусаў? Ці любяць яны мастакоў? Ці, наадварот, ставяцца з недаверам? Думаю, можна ўспомніць нямала гісторый, калі прасцей не казаць пра тое, што ты мастак. Напрыклад, мая прыяцелька, чыё дзіця ходзіць у сад, распавядала, што, калі ў першы раз пыталіся ў дачкі, кім працуе яе мама і тая адказала — мастачка, гэта выклікала здзіўленне і пытанне: дык а дзе яна працуе? Пасля гэтага яны вырашылі, што будуць пісаць «выкладчыца», і ўсе пытанні здымаліся самі сабой.

talstou3

Экспазіцыя выставы Аляксея Талстова «Гэта так прыгожа». Галерэя «Ў падвал», травень 2016

А. Т.: Мне падаецца, збольшага да мастака ў нас адносяцца як да абслугі, гэта той, хто робіць прыгожае. У нас ёсць мастацкая вучэльня, акадэмія, дзе ты можаш атрымаць прафесію, якая, хутчэй за ўсё, будзе звязаная з прыкладнымі навыкамі. Пасля ідзеш альбо выкладаць, альбо на мастацкі камбінат.

Калі ж мы сутыкаемся з пазіцыяй мастака, які робіць мастацкія выказванні, то-бок працуе не ў рэчышчы абслугі, то, канешне, яго ў большасці выпадкаў проста не прымаюць.

Т. А.: Акрамя таго, можна адзначыць, што грамадства ў большасці сваёй бачыць у мастаку, як і ў многіх іншых людзях інтэлектуальных прафесій, філосафаў, напрыклад, утрыманцаў, таму што — а што яны вырабляюць? Гэта значыць, нематэрыяльная праца ў сферы культуры і навук прызнаецца пакуль у нас толькі ў тэорыі, у жыцці працягвае дамінаваць катэгорыя «матэрыяльнага». Хоць, калі ўспомніць Савецкі Саюз, быць мастаком альбо пісьменнікам, «афіцыйным», натуральна, было ганарова і выгадна. Што тычыцца сённяшняй сітуацыі, не думаю, што магчыма змяніць гэтае стаўленне толькі нейкімі лакальнымі ініцыятывамі. Павінна быць пэўная палітыка дзяржавы, якая ў нас зараз хутчэй робіць адваротнае.

А. Т.: Але ў нас існуе Саюз мастакоў, і дзяржаве гэтага дастае. То-бок калі грамадства не патрабуе нейкіх зменаў, навошта дзяржаве, для якой усё з культурай у парадку, іх даваць?

Г. Ч.: З іншага боку, нават будучы чальцом гэтага Саюза, ты не маеш аніякіх сацыяльных гарантый.

Т. А.: Але тут таксама спрацоўвае яшчэ і тое, што Альміра Усманава ў тэксце «Санкцыянаванае вольнае мастацтва» абазначыла як спосаб кантролю. То-бок дзейнасць Саюза, як і ягоных чальцоў, лёгка кантраляваць. Як і сертыфікат творчага работніка, гэта рычаг кантролю. Ужо гучала думка пра тое, што вось была пэўная група людзей, нябачных для дзяржаўнай машыны, і з’явіўся спосаб зрабіць іх бачнымі. Такім чынам, прапаную перайсці да другога пытання нашага абмеркавання, а менавіта — да новага закона пра сацыяльнае ўтрыманства і стварэнне камісіі пры Міністэрстве культуры, якая сертыфікуе творчых работнікаў, то-бок вырашае, хто мастак, а хто не.

Я. Б.: Галоўная праблема — гэта закон аб сацыяльным утрыманстве. Толькі ён ставіць пад пытанне наяўнасць вольнага мастака. Гэты закон абавязвае плаціць за тое, што ты вольны ад якіх-небудзь абавязацельстваў, і гэта сапраўды падобна да нейкага неаліберальнага інструмента — ты адкупляешся, купляеш сваю свабоду, каб працягваеш рабіць тое, што хочаш. Але мне здаецца, што якраз падобнае заканадаўства ілюструе разрыў паміж тым, што адбываецца ва ўмовах «кагнітыўнага капіталізму», і ў нас. Тут дзяржава рэгулюе арт-сферу як звычайную сферу вытворчасці старымі метадамі, прыдатнымі да індустрыяльнай эканомікі. Сёння існуе тэндэнцыя сыходу ад наёмнай працы, ператварэння звычайнага работніка (чалавека, які працуе) у індывідуальнага прадпрымальніка, які сам нясе ўсе выдаткі. У нейкім сэнсе гэта бліжэй да жыцця мастака. А ў нас падобныя працэсы рухае не логіка капіталізму, а дырэктыўны метад, таму ў Беларусі мастакі, як заўсёды, у авангардзе, становяцца ІП.

Г. Ч.: Мяне больш хвалюе пытанне экспертызы: экспертызы кім? хто эксперты? Мы ўсе бачым, якое афіцыйнае разуменне музычнай і візуальнай культур у нашай дзяржавы, і той кантэнт, які яна транслюе. І, як мне здаецца, мастаку было б цікава схадзіць па гэты сертыфікат для таго, каб зрабіць з гэтага асобны мастацкі праект. На мінулым тыдні ў навінах прачытала, што ўсяго з пачатку дзеяння ўказа 47 смелых чалавек схадзілі ў камісію, 26 з якіх атрымалі сертыфікат, які пацвярджае іх творчы пачатак, спадзяюся, не творчы канец. Таму я б схадзіла з мэтай проста даведацца, які склад экспертнай камісіі, якія крытэрыі для адбору і прыняцця рашэння.

Кірыл Калбаснікаў: Тут можна падняць праблему таго, што дзяржава занялася мастакамі, а арт-менеджараў і куратараў гэта не датычыцца. Таму пытанне: якім чынам можна нармальна і легальна займацца гэтай дзейнасцю, не парушаючы законаў? Раней мы былі па-за гэтым законам і маглі неяк існаваць, у той жа час мы не маглі карыстацца нейкімі сацыяльнымі гарантыямі. А зараз паўстае пытанне: якім чынам дзейнасць куратараў, менеджараў, якія не працуюць стала з нейкай інстытуцыяй, можна ўпісаць у гэтую сістэму для таго, каб не выклікаць пытанняў?

А. Т.: Але куратары і менеджары з’яўляюцца часткаю арт-рынку, якога ў нас няма. Менавіта таму яны знаходзяцца па-за сістэмаю, таму што самой сістэмы няма. А зараз — у цябе ёсць нейкія паслугі, якія ты можаш прадстаўляць, і таму плаці падаткі гэтак жа, як і прадстаўнікі іншых паслуг.

B.: Асабіста мяне гэта мала хвалюе. Так, гісторыя сумная. Зноў ты разумееш, што ты партызан. Але я асабіста не спрабую неяк легалізавацца, я па-ранейшаму нідзе не працую і не збіраюся. Я не ведаю, што будзе, паглядзім, мне нават цікава.

А. Т.: Тут яшчэ пытанне, бо мы ўвесь час кажам «яны» — хто такія «яны» і як мы на іх уплываем?

Калі мы дазваляем гэта рабіць, мусіць быць нейкі момант пратэсту, але пакуль гэтага не адбываецца.
talstou6

Экспазіцыя выставы Аляксея Талстова «Гэта так прыгожа». Галерэя «Ў падвал», травень 2016

Т. А.: Пагаджуся з Аляксеем, бо галоўная праблема нават не ў тым, хто эксперты альбо што гэта за камісія. Для цывілізаваных краін увогуле з’яўленне, па-першае, дэкрэта аб сацыяльным утрыманстве, па-другое — сертыфікацыі творчай дзейнасці, мне падаецца, складана было б растлумачыць. Бо ў 2016 годзе такое «сярэднявечча» падаецца немагчымым, і шкада, што чыноўнікі, якія, з аднаго боку, спрабуюць зрабіць крокі да цывілізаванай Еўропы, з іншага — перакрэсліваюць сваю «цывілізаванасць» падобнымі дэкрэтамі. Магчыма, нам таксама трэба ствараць сваю «Чорную кнігу», каб выявіць поўны абсурд падобных камісій. Дзесьці нядаўна прачытала пра тое, што Apple у Беларусі быў бы немагчымы, таму што Джобса і ягоную каманду адразу пасадзілі б: як памятаеце, першыя камп’ютары яны прадалі без рэгістрацыі. Гэта нагода ўладам задумацца.

Але гэта ніяк не адмяняе ініцыятывы абароны мастакамі сваіх правоў. Не думаю, што прадуктыўным будзе маўчаць і прыстасоўвацца, бо ніхто не ведае, якія новыя «крэатыўныя законы» могуць быць прыдуманы. Шкада, што Саюз мастакоў, які павінен у прынцыпе быць гарантам і абаронцам правоў творцаў, цалкам займае праўладную пазіцыю. Магчыма, настала пара падумаць пра незалежную Асацыяцыю творчых работнікаў, існаванне якой зняло б шмат якія напружанні і дало б мастакам альтэрнатыву творчага існавання.

Друкуецца скарочана

Фатаграфіі: Алісы Ахрамовіч

Меркаваньні аўтараў не заўсёды супадаюць з пазыцыяй рэдакцыі. Калі вы заўважылі памылкі, калі ласка, пішыце нам.


Leave a Reply


pARTisan©, 2012-2024. Дызайн: Vera Reshto. Web development by Kasten Technology