Мастаку Віталю Калгіну патрэбна дапамога
Звяртаемся да юрыстаў, праваабаронцаў, псіхіятраў за дапамогай
Апакаліпсіс, якога не было
Калі чалавек зь цягам часу зможа прыстасавацца да радыяцыі (няхай сабе й на самым ейным нізавым узроўні), то першым такім чалавекам будзе беларус. Пра тое, што псыхалягічны этап гэтае адаптацыі мы ўжо прайшлі, сьведчыць нашая дзёрзкая няўвага да Чарнобылю.
Прывіды Маркса: шпацыр па Менску па сьлядох Дэрыда
Мой погляд – погляд чужынца, такі сабе погляд дзіцяці, чалавека, які не разумее тое, што бачыць, і, як Марцэл, яшчэ адчувае страх перад архітэктурнымі прывідамі. Я хачу гаварыць пра функцыі архітэктуры й скульптуры ў аўтаміталягізацыі камуністычнай дзяржавы, пра наступствы іх узьдзеяньня й іхні статус тут і цяпер, у Менску, празь дзесяць гадоў пасьля распаду былога СССР і амаль празь дзесяць гадоў пасьля таго, як Дэрыда напісаў “Прывідаў Маркса”.
СМАК ЖЫЦЬЦЯ. ВАЛЯНЦІН ВІНАГРАДАЎ
Творчасьць Валянціна Вінаградава, ягоныя досьледы, экспэрымэнты (на жаль, забытыя, недаацэненыя беларускаю, асабліва сучаснаю, крытыкай) — адна з ручаінаў, якія, злучаючыся, даюць магутную плынь нацыянальнага мастацтва. Гэта адзін з пунктаў апоры для будучыні беларускага кіно (у якую хочацца верыць) з сваёй уласнаю мовай, сучасным, арыгінальным, непаўторным стылем.
На Руінах Уласнага Цела
«Спазнаньне ўласнага цела працякае праз адмаўленьне, жаданьне выскачыць зь яго, быццам правяраючы, удакладняючы, маё яно ці не, слухаецца яно мяне ці іншых, слухаюся я яго ці іншых…
Але сыстэма капіталізму выбудаваная так, што кожную ўнікальную зьяву можа пераўтварыць у тавар на рынку й адшукаць (ці, чытай, стварыць) сэгмэнт пакупнікоў (попыт) на гэты, здавалася б, адзінкавы прадукт. Татуіроўка сёньня ўжо не зьяўляецца чымсьці радыкальным, яе робяць дзяўчаты з «правільных сем’яў», а хлопчыкі з гэткіх жа сем’яў могуць насіць завушніцы, і вельмі рэдка гэта выклікае зьдзіўленьне або агрэсію…»
БІСМАРК: у абставінах татальнай аблогі
Ён ня проста зьдзяйсьняе творчую канцэпцыю накшталт таго, што робіць расейская арт-групоўка «Вайна». Ён сам ёсьць Вайна, але вайна па-беларуску. Сэнс якой — не ваяваць, але мэтадам барацьбы й супраціву выжыць сярод гэтых рэаліяў, якія яму як мастаку-іншадумцу не пакідаюць аніякіх шанцаў. У ягонай асобе цалкам ажыцьцявілася канцэпцыя «партызана» — ня толькі як мэтад творчасьці ці спосаб зьдзяйсьненьня нейкага творчага акту. «Партызан» — увесь ягоны жыцьцёвы шлях.
Горад Багоў
Гэты тэкст быў напісаны Артурам Клінавым, калі будаўніцтва гатэлю «Kempinski» ў Менску толькі плянавалася. Месцам для гатэлю на той момант была абраная тэрыторыя на Кастрычніцкай плошчы. Ад таго пляну замоўцы адмовіліся, але — не ад самога праекту. На беразе Сьвіслачы ўжо вырас гмах, такім чынам цалкам пахаваўшы ідэю зялёнай пэрспэктывы менскага праспэкту. Марсіяне ўжо ў горадзе?
«У пустэчы»: танец невыноснай прыгажосьці
13 лютага ў межах першага форуму плястычных і танц-тэатраў Беларусі «ПлаSтформа-Менск-2013» Ірына Ануфрыева (Беларусь — Швэцыя) паказала бута-пэрформанс «У пустэчы» (ідэя й танец — Ірына Ануфрыева, музыка — Дыяманда Галас, касьцюм — Яана Божак).
Тры дні ў пекле
Павал Пражко — аўтар некалькіх дзясяткаў тэкстаў, асаблівасьцю якіх ёсьць бесьперапынны пошук новых для аўтара мастацкіх сродкаў, што дазваляюць яшчэ шырэй рассунуць межы «праўдзівага» ў тэатры, выявіць рэалізм ужо цяперашняга часу. Аўтару ўдаецца апісаць навакольную штодзённасьць як яна ёсьць, перадаць наратыў гэтай штодзённасьці. Пражко дакладна адчувае гэтую прастору, і тое, што іншаму драматургу, магчыма, было б не дазволена, стала ў Пражко ягоным стылем.
«pARTisan» публікуе пераклад урыўкаў з апошняй п’есы Паўла Пражко «Тры дні ў пекле».
Заўсёды Іншыя: ці Як знайсьці «месца» для габрэяў у беларускай гісторыі
Уся гісторыя габрэяў, што жылі ў Беларусі, хоць і зафіксаваная нейкім чынам, нават мэмарыялізаваная, і дагэтуль успрымаецца не як паўнапраўная частка агульнае беларускае гісторыі, а, хутчэй, як «абстрактная» гісторыя Іншых, пра якіх прынята ўзгадваць часам, але ня так ужо часта. Калі скарыстацца тэрмінам, узятым з псыхааналізу, дый надаць палемічную вастрыню пачатку артыкулу, то гаворка ідзе пра «выцясьненьне», пра пэўнае пазьбяганьне прагаворваньня «габрэйскае тэмы» ў публічнай прасторы, у сыстэме адукацыі, у іншых сфэрах.
Гэтая тэма ператварылася ў своеасаблівы «камень спатыкненьня» для беларускага грамадзтва. Як склалася гэткая сытуацыя?
«Беларуская літаратура замкнёная на сабе»
З нагоды трэціх угодак кнігарні «ЛогвінаЎ» публікуем інтэрвію з заснавальнікам кнігарні, выдаўцом Ігарам Логвінавым. А таксама далучаемся да віншаваньняў і пажаданьняў доўгіх, плённых і натхнёных гадоў працы!
Свабода, якая выбілася з-пад кантролю
У Квэнціна Таранціна кожны фільм — такая сабе сінефільская штучка.
Ён ніколі не забываецца ўключыць у сцэнар флёр Бадзі Холі або атмасфэру «Таксіста» Марціна Скарсэзэ, старую добрую кантры-музыку з сваёй уласнай калекцыі або самога сябе, у ролі якога-небудзь тыпажнага недарэкі.
Вось і ў сваёй новай стужцы «Джанга вызвалены» Таранціна не ўтрымаўся й такі зьявіўся напрыканцы фільму ўласнаю пэрсонай. Праўда, ненадоўга. Каб эфэктна ўзарваць сябе на дынаміце рукамі галоўнага героя «нігера», былога чорнага раба Джанга (Джэймі Фокс). Тут можна ўзгадаць пра «сьмерць аўтара» й правесьці ланцужок цікавых асацыяцыяў.
СА-ГА ПРА МАСТАКА Й ПАЭТА АЛЯКСЕЯ ЖДАНАВА
…З карціны на тле нейкага дзіўнага, цёмнага, злавеснага гораду на мяне глядзелі істоты з круглымі шэра-сінімі тварамі й вылупленымі — ці то ад жаху, ці то ад безнадзейнасьці — вачыма. Гэта была «Хмурная раніца» Аляксея Жданава. Горад за сьпінамі гэтых істотаў як быццам нельга было апазнаць — фантазія ці страшны сон мастака?
Але я пазнала гэты горад. Гэта быў Менск, на ўскраіне якога (карціна датавалася 1989 годам) у гэты момант спала я. Горад, які я памятала са свайго сну, быў сонечны й радасны, напоўнены адчуваньнем сьветлага будучага й бясконцага шэрагу адкрытых дзьвярэй. Ён быў зусім не падобны да гораду Жданава.
Але ў той момант, калі я паглядзела на палатно мастака, мой горад, фасады будынкаў якога ўжо былі пакрытыя кракелюрамі, растварыўся, як фантом, агаліўшы сваю рэальную пустэчу. Мастак сваёю працай распавёў мне больш, чым вялізныя маналёгі маіх агорнутых сном бацькоў, інтэлектуальныя перадачы па ТБ і школьныя падручнікі, што ўвесь час перапісваліся пад правільную ідэалёгію.
Мадэ ін Беларусь: канец «партызанскага» руху?
Дыскусія адбылася 3 сьнежня 2012 году ў Галерэі сучаснага мастацтва «Ў».
Удзельнікі:
Валянцін Акудовіч — філёзаф, Вольга Гапеева — паэтка, лінгвістка, дырэктарка беларускай філіі «HALMA» — міжнароднай сеткі літаратурных дамоў, Артур Клінаў — мастак, літаратар, галоўны рэдактар «pARTisan», Андрэй Кудзіненка — кінарэжысэр, Сяргей Шабохін — мастак, куратар, рэдактар інтэрнэт-парталу «АртАктывіст», Вольга Шпарага — філёзаф, рэдактар інтэрнэт-парталу «Новая Эўропа». Мадэратар — Тацяна Арцімовіч.
«Трэба ствараць брэнд беларускай літаратуры»
Малгажата Бухалік: «Існуе стэрэатып, што беларускія кнігі, культура могуць быць толькі палітычнымі. Напрыклад, калі выйшла «Малая падарожная кніжка па Горадзе Сонца» Клінава, першыя рэцэнзіі былі пра тое, што гэта аўтар з краіны Лукашэнкі й г. д. Пры чым тут гэта? Вядома, гэта можа прыцягнуць пэўны тып людзей, якім хочацца пачытаць пра тое, што ёсьць такая краіна — Беларусь, там дыктатура й г. д. Але такі падыход мне падаецца няслушным і крыўдным, найперш для беларускіх аўтараў. На мой погляд, знакам, лягатыпам сучаснай беларускай культуры ў Польшчы павінна быць ружовае крэселка Цэсьлера й Войчанкі, а не гісторыі пра рэжым і г. д.».
Ігар Цішын: гульня ў сапраўднасьць
Ігар Цішын — адзін з найбольш яркіх прадстаўнікоў беларускага постмадэрнізму ў жывапісе. На выставах Цішына шмат карэктна расфасаванага эпатажу. Ігар лічыць, што сёньня абсалютна ўсе формы выяўленчага мастацтва зьяўляюцца камэрцыйнымі. Аўтар «эпатуе буржуа», выстаўляючы карціны, расьпілаваныя на фрагмэнты розных памераў, рызыкоўна жартуе на сьвятую для савецкага чалавека партызанскую тэму, дасьціпна жанглюе цытатамі з Суціна, Родчанкі, Фрэнсыса Бэкана, беларускіх і замежных пісьменьнікаў. Працуе таксама ў жанры інсталяцыі, піша канцэптуальныя апавяданьні.
Вэрсія культуры
Культура – гэта вэрсія. Балота й неба, Стоўнхэндж і калійная соль, тапінамбур і фінік, інкі й дакі, белсацрэалізм і панк, трансвэстыты й япі – усё існае мае сваю вэрсію. Незьлічоныя культуры-вэрсіі ўключаюць у сябе структуру й тэмпэратуру, лад і быт, традыцыю й ідэалёгію, эмоцыі й рацыі, у тым ліку й самое жыцьцё. Гэта ўсё – толькі часткі розных культураў-вэрсіяў. Кожны чалавек і кожны народ маюць сваю вэрсію ці нават некалькі вэрсіяў, што могуць спалучацца, а могуць і канфліктаваць між сабою. Да прыкладу, беларусы маюць некалькі вэрсіяў сябе – некалькі культураў рознага ўзроўню разьвітасьці й гармоніі.
Выклік — у першую чаргу, сабе
Яны працягваюць іграць спэктаклі ў Менску, актыўна гастраляваць па сьвеце з такім шчыльным графікам выступаў, якому пазайздросьціў бы любы іншы тэатар. Што значыць быць акторам Свабоднага тэатру? Як успрымаюць іх у Эўропе й пра якія пастаноўкі мараць яны самі, — распавядаюць Вікторыя Біран, Павал Гарадніцкі, Сяргей Квачанок, Кірыл Канстанцінаў, Яна Русакевіч, Сьвятлана Сугака, Дзяніс Тарасевіч, Юлія Шаўчук, Марына Юрэвіч.
Прага зразумелай праўды
Мастацтва перастала быць вялікім. Эпоха, калі яно мела права гуляць у паралельныя мастацкія сфэры, напэўна, адыйшла назаўжды. Працам, якія ўяўляюць сабою гульню канцэптаў ці якія нарадзіліся ва ўтульных майстэрнях, перастаеш верыць. Сапраўдным мастацтвам бачыцца тое, дзе аўтар непасрэдна празь сябе прапускае боль і пакуты. Ён сам становіцца тым матэрыялам, хлебам, які потым будзе надкусваць глядач.
Беларусь як musée imaginaire
Ці азначае гэта, што сёньня ў Беларусі мастак-аўтар надзяляецца асаблівай адказнасьцю? Што ад шматбаковасьці яго ўяўленьня залежыць нашая цяпершчына і будучыня? Што ад ягонага разуменьня інтарэсаў індывідуальнай свабоды й справы супольнасьці залежыць лёс нашых плошчаў, кавярняў і гарадоў? А дакладней — тых, хто будзе нарэшце па іх свабодна гуляць, час ад часу выказваючы Ўладзе сваё задавальненьне альбо свой пратэст.